به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم، اسفندماه برای ایرانیان همیشه یادآور جنب و جوش مردم و خریدهای عیدانه برای آمادگی سال نو و تدارک نوروز است. نوروز هم برای کسبه و اهل بازار و هم برای سایر اقشار، بزنگاهی اقتصادی است؛ بدین معنی که گاهی تعدادی از صنوف و فروشندگان، تمام سال را در تدارک برای ارائه کالا و اجناس در این ایام هستند و مردم هم بنا به آداب و رسوم سنتی و باستانی هر ساله برای هزینه‌های فراهم کردن الزامات این رویداد طبیعی و تقویمی، حساب جداگانه‌ای بازمی‌کنند و بخشی از درآمد سالیانه خود را به آن اختصاص می‌دهند. اما امسال با وجود بیماری کرونا و وضعیت اسفناک معیشتی و اقتصادی نه از رونق بازار خبری است و نه از عید و آداب و رسوم آن. بوی عید به مشام کسی نمی‌رسد و انگار خرید لباس نو برای کودکان هم به رویا تبدیل شده است. در این یک سالی که هر روز آن با هشدار و توصیه به مراقبت نسبت به وجود ذره‌ای که حتی قادر به دیدن آن هم نبودیم گذشت، بسیاری از مشاغل و کسب و کارها به ورطه ورشکستگی و تعطیلی کشیده شدند و با این وجود نظم اقتصادی حاکم بر جامعه ما تنها تحت تاثیر وجود کرونا و آسیب‌های ناشی از آن نبود، بلکه بارها و بارها توسط سایر عوامل تاثیرگذار از جمله دلار و بورس و سکه و تحریم در معرض تلاطمات بسیاری قرار گرفت که در نهایت منجر به تورم سرسام‌آور و افزایش فاصله طبقاتی و فشار مضاعف بر اکثریت خانواده‌هایی شد که اگر در گذشته از خواسته‌های تا حدودی متجملانه خود چشم پوشی می‌کردند اما در حال حاضر مشغول دست و پنجه نرم کردن برای تهیه اقلام ضروری زندگی خود هستند. در شرایطی به سرمی‌بریم که محرومیت‌ها بسیار افزایش یافته‌اند و حداقل‌ها به ناچیزترین‌ها فروکاسته شده‌اند. تعجب‌آور نیست اگر حتی خانواده‌ای توان تهیه همه سین‌های سفره عید را نداشته باشد. در این نوشته ما به صورت میدانی به این موضوع پرداختیم که با این اوصاف آیا همچنان خرید عید که یکی از سنت‌های ما ایرانیان است، حفظ شده یا مردم دیگر قدرتی برای خرید ندارند؟ هرچند که فاصله زیاد میزان درآمد افراد از خط فقر، پیشاپیش پاسخ سوال ما را به نحوی می‌دهد.
بیکاری، گرانی، ناتوانی و شرمندگی
در ابتدا سرپرست یک خانواده ۴ نفره درباره خرید عید به ما گفت: «دیگر عیدی وجود ندارد. من و خانواده‌ام یک سال است که هیچ پوشاکی نخریده‌ایم. زمانی که قیمت یک کیسه میوه بسیار معمولی ۱۲۰ هزار تومان است و برای خرید گوشت باید پول پس انداز کرد، صحبت کردن از خرید عید بی معنی است. من یکسال است که از کاری که داشتم بیکار شده‌ام، شاید خانه و ماشین داشته باشم اما پولی برای خرج کردن در دسترس نیست و پس انداز هم رو به اتمام است.» مادر سرپرست خانواری چهار نفره به ما گفت: «ما امسال خیلی از عید برای بچه‌های خود صحبت نکردیم. زیرا معنی عید برای بچه‌ها خرید کردن است و من نمی‌توانم حتی آجیل و شیرینی شب عید را برای آن‌ها تهیه کنم چه برسد که بخواهم برای هر یک از آن‌ها خرید عید داشته باشم. من آخرین بار که با بچه‌هایم خرید رفتم درمیوه فروشی جز شرمندگی چیزی برای گفتن به آن‌ها یا خریدن برای آن‌ها نداشتم. فرزند من میوه آناناس را دید و بارها به من گفت که میشود این میوه را خریداری کنم و من مدام از حرف زدن و خرید کردن طفره رفتم. بعد از این قضیه سعی کردم دیگر با اعضای خانواده به خرید نروم و تنهایی اقلام بسیار ضروی را تهیه کنم. آناناس ۲۰۰ هزار تومانی جایی در سبد خرید ما ندارد.»
فرد دیگری که سرپرست یک خانواده ۶ نفره است در مصاحبه با ما گفت: « من سال‌هاست که در خرید اقلام ضروری روزانه خانواده‌ام با مشکلات بسیار زیادی مواجه می‌شوم. من، همسرم و یکی از فرزندانم مشغول کار کردن هستیم اما مجموع درآمدمان تنها کفاف تهیه اقلام خوراکی را می‌دهد. آخرین بار که گوشت خریدم و فروشنده رقم ۷۰۰ هزارتومان را به من گفت مجبور شدم از او درخواست کنم بپذیرد که من این مبلغ را در دو نوبت بپردازم. ما هیچ قصدی برای خرید عید نداریم، حتی فرزندانم هم پذیرفته‌اند که عید قرار نیست مانند سال‌های پیش نوید دهنده شادمانی و نو شدن باشد. ما امسال با همان لباس‌های کهنه‌مان سال را تحویل می‌کنیم.»پدر خانواده دیگری به خبرنگار ما اینگونه گفت: «من چون پارسال برای فرزندان خود خرید عید نکرده بودم، امسال مجبور شدم که برای آن‌ها خرید کنم. من برای دو فرزند خود دو پیراهن، دو شلوار و دو کفش خریدم و در مجموع قیمت این اقلام ۲ میلیون تومان شد. البته همگان می‌دانند که با این مبلغ نمی‌توان کالاهایی با کیفیت خوب تهیه کرد بلکه باید به اجناسی با کیفیت متوسط کفایت کرد. یک سال است که به بچه‌ها فقط گفتیم پول نداریم اما یک بچه درکی از ناتوانی پدر و مادر خود نمی‌تواند داشته باشد. من حتی امسال خیلی از میوه‌ها را نتوانستم برای فرزندان خود بخرم و برای نخریدن آجیل و شیرینی هم از بهانه مضر بودن آن‌ها استفاده کرده‌ام.» سرپرست خانوداده‌ای سه نفره نیز در این باره به ما گفت: «شیرینی عید امسال ما شکلاتی معمولی است که من ماه پیش با قیمت کیلویی ۵۰ هزارتومان خریده‌ام. وقتی قیمت مرغ بالای کیلویی ۲۵ هزارتومان است دیگر خرید عیدی نمی‌توان داشت. شاید دولت از عمد قیمت‌ها را بالا برده است تا عیدی نباشد و کرونا شیوع بیشتری پیدا نکند وگرنه این قیمت‌ها غیر قابل باور هستند. من امسال حتی به ندرت توانستم گوشت تهیه کنم، آخر قیمت گوشت کیلویی ۱۲۰ هزارتومان است و حقوق ماهیانه من ۲ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان که ۱ میلیون آن بابت اجاره خانه می‌رود. با باقی مانده آن چگونه هم گوشت کیلویی ۱۲۰ هزار تومان، هم مرغ کیلویی ۲۵ هزار تومان و هم میوه کیلویی ۱۵ یا ۲۰ هزار تومان تهیه کنم؟»
کاهش قدرت خرید در پی گرانی‌ها
ما به سراغ برخی از اتحادیه‌ها نیز رفتیم تا وضعیت بازار را از آن‌ها هم جویا شویم. متاسفانه رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی از پاسخ دادن به سوالات ما پرهیز کرد و گفت معذوریت دارند و از آن‌ها خواسته شده است که مصاحبه نکنند.
در ادامه علی بهره مند رئیس اتحادیه قنادان در این باره گفت: « وضعیت خرید امسال نسبت به پارسال بهتر است. زیرا پارسال شیرینی فروشان به دلیل شیوع کرونا فروشی نداشتند و حدود سه ماه قنادی‌ها تعطیل بودند و مردم رغبتی برای خرید شیرینی نشان نمی‌دادند. امسال نسبت به پارسال بهتر شده است اما خرید مردم مثل سال‌های قبل نیست، زیرا افزایش قیمت مواد اولیه باعث شده است قیمت محصول نهایی بالاتر رود و سفره مردم کوچک شده است. متاسفانه توان خرید مردم مانند سال‌های قبل نیست. بسیاری از واحدها استجاری بودند و چون فروش بالا نبود به دلیل عدم تحقق فروش، سرمایه خود را از دست دادند و فروشندگان ناچار شدند که واحد صنفی خود را تعطیل کنند. الان بسیاری از واحدها مجبور به تعدیل نیرو شده‌اند.کرونا بر صنف ما بسیار تاثیرگذار بود و گرانی‌ها باعث شده است توان خرید مردم بسیار پایین بیاید و مردم دیگر مانند سال‌های پیش رغبتی برای خرید ندارند.»
همچنین محمدعلی کمالی سروستانی مشاور مدیر عامل اتحادیه مرغداران گفت: « طبیعتا با وجود تورمی که ما در سال گذشته داشتیم و سطح درآمدی مردم، قدرت خرید مردم کاهش زیادی داشته است. به طور خاص درباره گوشت مرغ به نظر من ما با میزان کاهش خرید مردم مواجه بوده‌ایم اما این میزان کاهش بسیار زیاد نبوده است، شاید در حد ۵ درصد میزان خرید گوشت مرغ کاهش داشته است. اما در کل، سال گذشته میزان خرید از ۱۵ اسفند نسبت به سال ۹۷ به شدت کاهش پیدا کرد که علت اصلی آن کرونا و میزان تولید بالا بود. چون ما امسال تولید مازاد برمصرف نداریم در بعضی جاها با صف مواجه هستیم، البته دو قیمتی شدن هم در ایجاد این صف‌ها برای خرید موثر است. دو قیمتی بودن بازار می‌تواند موجب تحریک بازار برای خرید شود؛ یعنی اینکه فاصله میان قیمت دولتی و قیمت بازار آزاد چون زیاد شده است لذا در جاهایی که مرغ با قیمت دولتی به فروش می‌رسد ممکن است مردم زیاده از نیاز خود خرید کنند.»
فاجعه است
با در نظر گرفتن وضعیت موجود و اینکه قدرت خرید مردم به قدری محدود شده است که دیگر خبری از خرید شب عید نیست، کاش مسئولین برای تامین حداقل درآمد معیشتی مردم تدبیری بیاندیشند. جدای از طبقه اقتصادی بسیار کوچکی که در این مدت یکساله حتی از وضعیت بهتری برخوردار گشته‌اند، بسیاری از مردم قادر به تهیه اقلام ضروری زندگی خود نیستند و این در نوع خود فاجعه است./آفتاب یزد
