دلار زیر ۲۰ هزار تومان؟

به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم، رییس کل بانک مرکزی بامداد دوشنبه با حضور در برنامه گفت‌وگوی وی‍ژه خبری به بررسی سیاست‌های نهاد متبوعش پرداخت. عبدالناصر همتی در حالی از تلویزیون به بازخوانی و بازگویی اقدامات بانک مرکزی پرداخت که از زمان روی کار آمدنش در ساختمان میرداماد، نشست خبری با حضور خبرنگاران برگزار نکرده است.حضور او در برنامه‌های تلویزیونی و دوری از محیط نقادی بیش از پیش به یک‌جانبه بودن اقدامات این نهاد پولی می‌انجامد. همتی در بخشی از سخنان خود به «بسته بودن دست نظام بانکی برای اعطای تسهیلات حمایتی» به بهانه کنترل نقدینگی خبر داد که ابتدای هفته جاری از پرداخت ۵ هزار میلیارد تومان اعتبار به خودروسازان برای ایجاد نقدینگی و بازپرداخت بخشی از بدهی‌های‌شان خبر داده بود.

ارز مرجع با چه نرخی؟

همتی در ادامه به معضلات برداشته شدن ارز دولتی نیز اشاره کرد؛ به باور او اگر ارز دولتی برداشته شود واردات گندم، کنجاله، ذرت و سایر کالا‌های اساسی با این نرخ انجام می‌شود و در نتیجه قیمت کالا‌هایی مانند مرغ، تخم‌مرغ و… نیز متناسب با نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند.

به نظر می‌رسد حذف یا عدم حذف مهم‌ترین چالش سال یا سال‌های آتی خواهد بود و تا پایان دولت فعلی، ارز ۴۲۰۰ تومانی برای خرید کالا‌های اساسی به واردکنندگان اختصاص یابد. هر چند به نظر می‌رسد از ارز دولتی تنها اسمی باقی مانده، چراکه به گفته رییس کل بانک مرکزی، کالا‌های اساسی با ارز ۹ تا ۱۳ هزار تومان وارد می‌شود. همتی البته مشخص نکرد که چرا با وجود اینکه ارز ۴۲۰۰ از زمان اعمال و تعیین نرخ به عنوان ارز مرجع واردات کالا‌های اساسی مطرح شده؛ حالا از قیمت‌های ۹ تا ۱۳ هزار تومانی برای واردات این نوع کالا‌ها که با معیشت مردم ارتباط مستقیمی دارد صحبت می‌شود.

دلار زیر ۲۰ هزار تومان؟

شاید مهم‌ترین قسمت صحبت‌های رییس کل بانک مرکزی، به پیش‌بینی نرخ ارز و احتمال کاهش آن به زیر ۲۰ هزار تومان اختصاص داشت. با وجود اینکه همتی حتی دستیابی به قیمت‌های کمتر از ۲۰ هزار تومان را دست‌یافتنی می‌داند، اما بازار ارز که چند ساعت پس از صحبت‌های همتی شروع به کار کرد، بدون واکنش قوی و کاهش قیمتی محسوس نسبت به روز یکشنبه به کار خود پایان داد. نرخ ارز روز یکشنبه ۲۳ هزار و ۹۲۱ تومان بود که روز دوشنبه به ۲۳ هزار و ۸۶۵ تومان رسید. بنابراین به نظر می‌رسد بازار ارز بدون توجه به «وعده‌ها» راه خود را می‌رود و تا زمان شکل‌گیری «گشایش‌های واقعی» انتظار برای کاهش قیمت‌ها چندان منطقی نیست.

تعدیل نرخ‌ها در گرو آزادسازی منابع

همتی معتقد است دلار زیر ۲۰ هزار تومان شدنی است، چرا‌که بازار ارز در نرخ‌های فعلی به تعادل رسیده و می‌تواند آنچه در هفته‌های پیش دیده شده مجددا در هفته‌های آتی دیده شود. رییس کل بانک مرکزی در توضیح این گزاره افزود: «جو روانی حاکم در بازار سرمایه و ارز باعث تغییرات در این بازار‌ها می‌شود. انتظارات حتما تعدیل خواهد شد.» بخش دیگری از سخنان همتی به پاسخ این سوال گذشت که آیا دلار به زیر ۲۰ هزار تومان می‌رسد و ممکن است چنین رقمی در بازار ارز ثبت شود؟ او گفت: «بله ممکن است و بنده معتقدم امکان تعدیل نرخ ارز وجود دارد.»

همتی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این موضوع که فضای بازار سرمایه و ارز متاثر از فعل و انفعالات سیاسی است، افزود: «اگر به منابع دسترسی پیدا کنیم قدرت بازارسازی بانک مرکزی افزایش خواهد یافت. من معتقد به سرکوب نرخ ارز نیستم، اما معنای این عدم تعدیل نرخ نیست.» رییس کل بانک مرکزی شرط کاهش نرخ ارز در بازار آزاد را آزادسازی منابع بلوکه‌شده ارزی در سایر کشور‌ها می‌داند. براساس گزارش‌های رسمی اموال بلوکه‌شده ایران در سایر کشور‌ها ۴۰ میلیارد دلار است. هر چند برخی منابع غیر‌رسمی آن را تا ۱۰۰ میلیارد دلار نیز تخمین زده‌اند.

نگران نقدینگی هستیم

همتی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر این موضوع که دخالت بانک مرکزی در بازار باید هدفمند باشد، ادامه داد: «سال آینده با تعدیل نرخ ارز و بهبود شرایط سیاسی به تورم هدف نزدیک خواهیم شد. البته توجه کنید که نمی‌توان به متغیر‌های کلان اقتصادی به صورت منفرد نگاه کرد.» کاهش شتاب تورم در دو ماهه اخیر و نرخ رشد نقدینگی نیز از دیگر موضوعاتی بود که همتی به آن اشاره کرد.

رییس کل بانک مرکزی معتقد است: «اقتصاد به شدت به نرخ ارز حساس است و فقط نباید صادرکننده را دید، واردکننده و مردم عادی را هم باید در نظر داشت؛ نرخ ارز در قدرت خرید مردم اثر می‌گذارد. در‌خصوص نرخ رشد نقدینگی نیز. باید این موضوع را خاطرنشان کنم که بانک مرکزی همواره نگران رشد نقدینگی است و تمام تلاش من در این مدت این بود که رشد نقدینگی منطقی باشد.»

او در بخش دیگری از سخنان خود به نرخ تورم هدف‌گذاری شده و مبنای برآورد آن نیز اشاره کرد و گفت: «پیش‌بینی تورم هدف، ۲۲درصد براساس پیش‌فرض‌هایی همانند ارز نیمایی ۱۷ هزار تومان بود، اما نوسانات ارزی مانع شد. در واقع تورمی که در حال حاضر شکل گرفته ناشی از شوک ارز و انتظارات است.»

قیمت‌گذاری به نرخ ارز وابسته است

نوسان قیمت کالا‌ها با نرخ ارز، همواره یکی از مواردی است که مردم از آن گلایه‌مند هستند. همتی معتقد است، قیمت‌گذاری تولیدات و کالا‌های با دوام به نرخ ارز حساس است. او در بخش دیگری از سخنان خود بر این موضوع تاکید داشت که شرایط قبلی را گذرانده‌ایم و دیگر تکرار نخواهد شد.»

او شائبه افزایش نرخ ارز به دلیل تامین کسری بودجه دولت را قویا رد کرد و گفت: «تمام تلاش ما در بانک مرکزی تعدیل نرخ است.» بخش دیگری از سخنان بانک مرکزی به تامین ارز برای کالا‌های اساسی اختصاص داشت که گفت: «طی سال گذشته ۱۵ میلیارد دلار برای کالا‌های اساسی تامین کردیم که هفت میلیارد دلار از آن از ذخایر بانک مرکزی بوده است. امسال نیز ۹ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی برای تامین کالا‌های اساسی اختصاص داده شده است. بانک مرکزی با وجود تمام فشار‌ها و مشکلات ارزی، کالای اساسی و دارو را تامین کرد. خوشبختانه وضعیت صادرات نفت در حال حاضر خیلی بهتر از قبل شده است و صادرات فرآورده‌ها نیز خیلی شرایط خوبی دارد.

ارز باید تک‌نرخی باشد

بسیاری از کارشناسان معتقدند افزایش نرخ ارز ترجیحی در بودجه ۱۴۰۰ به ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان توسط مجلس، در راستای تک نرخی شدن ارز است. گفته‌های همتی نیز گویای موافقت او با تک‌نرخی شدن ارز است، او در این خصوص گفت: «ارز نباید رانتی باشد. تک‌نرخی شدن را نیز باید با تدبیر انجام داد تا شوک قیمتی به جامعه وارد نشود. من مخالف حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نیستم، اما باید ابعاد مختلف آن دیده شود و آسیبی به زندگی روزمره مردم وارد نشود. مرغی که الان ۲۰ هزار تومان است با دلار ۲۳ هزار تومانی دیگر ۲۰ هزار تومان نمی‌ماند. اگر ۴۰ هزار تومان می‌خواهیم به مردم بدهیم ۸۰ هزار تومان به هزینه‌های‌شان اضافه نکنیم.»

واردکنندگان در نیما ارز نمی‌خرند

بخش دیگری از سخنان همتی به عملکرد صادرکنندگان اختصاص داشت. در نیمه نخست سال جاری انتقادات فراوانی به عملکرد صادرکنندگان برای عدم بازگشت ارز‌های حاصل از صادرات به سامانه نیما در محافل مختلف مطرح شد که به دلیل احتمال افزایش بیشتر نرخ ارز، میزان ارز‌های بازگشته نشده بیشتر می‌شد. هر چند بانک مرکزی اقداماتی نظیر تعلیق کارت بازرگانی صادرکنندگان بدعهد را در دستور کار خود قرار داد که به نظر می‌رسد با انجام اقدامات تنبیهی این دسته از بازرگانان نیز به تعهدات ارزی خود عمل کرده باشند.

همتی بامداد دوشنبه در این خصوص گفت: «عملکرد صادرکنندگان در بازگشت ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما، خوب ارزیابی می‌شود. در حال حاضر وارد‌کنندگان در نیما خرید ارز نمی‌کنند و عرضه از تقاضا بیشتر شده است. واردکنندگان پیش‌بینی کاهش نرخ ارز را دارند برای همین عرضه بیش از تقاضاست.»

پرداخت ۱۱۸ هزار میلیارد تومان وام

براساس آخرین آمار بانک مرکزی از تسهیلات پرداختی نظام بانکی تا پایان آذر، ۱۲۱۹ هزار میلیارد تومان وام به بخش‌های مختلف اقتصادی پرداخت شد که سهم بخش‌های خدمات و صنعت بیش از ۸۴ درصد کل تسهیلات پرداختی بود. همتی درخصوص وام‌هایی که نظام بانکی برای بخش‌هایی مانند اشتغال و مسکن روستایی و بنگاه‌های کوچک پرداخت شد، گفت: «طی سال جاری ۱۲ هزار میلیارد تومان برای قانون اشتغال روستایی، ۲۱ هزار میلیارد تومان بابت مسکن روستایی، ۸۵ هزار میلیارد تومان برای بنگاه‌های کوچک همچنین ۷۷۰ هزار وام ازدواج توسط شبکه بانکی پرداخت شده است.»

یکی از نکاتی که رییس کل بانک مرکزی به آن اشاره کرد، کاهش قدت وام‌دهی بانک‌ها به دلیل افزایش وام ازدواج بود. همتی بر این باور است که با افزایش وام ازدواج، بانک‌ها باید از منابع قرض‌الحسنه پرداخت کنند که به سود نظام بانکی نیست. از سوی دیگر اگر مبلغ اقساط زیاد شود، تضامین درخواستی بانک‌ها نیز تغییر می‌کنند که ممکن است منجر به سخت‌گیری شود. بنابراین منابع و مصارف تسهیلات پرداختی باید متوازن باشد.»

آب پاکی روی دست نرخ سود

رییس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود به دلایل عدم افزایش نرخ سود بانکی اشاره کرد و در واقع آب پاکی را روی دست آن دسته از کارشناسانی ریخت که نرخ‌های فعلی سود را با جذابیت کم می‌دانند. محاسبات نشان می‌دهد نرخ سود حقیقی در دی ماه سال جاری منفی ۱۴.۵ درصد است و افراد رغبت کمی برای نگه داشتن دارایی‌های خود در بانک دارند. دلایل رییس کل بانک مرکزی برای عدم تغییر نرخ سود عبارت از ناترازی بیشتر بانک‌ها و افزایش تورم انتظاری است. به باور او ابتدا باید انتظارات کنترل شود و بعدا درباره نرخ سود بانکی تصمیم گرفت هر چند قرار است نرخ سود بین‌بانکی به ۱۸.۵ درصد کاهش یابد. /فرارو