مقاومت صنایع غذایی مقابل کاهش قیمت دلار
به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم، نرخ دلار از قله مرتفع ۳۲ هزار تومانی در اواخر مهرماه، روز گذشته به ۲۳هزار و ۷۹۸ تومان رسید. بدین ترتیب در مقایسه با روز ۲۷ مهرماه که هر دلار امریکا ۳۱ هزار و ۸۵۶ تومان قیمت داشت، نرخ این ارز بیش از ۸ هزار تومان افت کرده است. در واقع به دلیل انتظارات مثبتی که به واسطه امید به لغو یا کاهش تحریم‌ها در جامعه ایجاد شده است، نرخ ارز به عنوان یکی از متغیرهای مهم در اقتصاد ایران رو به کاهش گذاشته است. اما همچنان همین نرخی که با افت بیش از ۲۲ درصدی مواجه شده، در مقایسه با ابتدای سال جاری که دلار ۱۴ هزار و ۹۰۳ تومان بود، بیش از ۶۶ درصد رشد داشته است. بماند که در دیدگاه فعالان بازار ارز به ویژه در کانال‌های تلگرامی‌شان، هنوز ترامپ رئیس جمهوری دوره بعدی آمریکاست و آنها اعتقاد به پیروزی جو بایدن ندارند!
از اواسط تیرماه سال جاری که نرخ دلار محدوده مقاومتی ۲۰ هزار تومان را شکست و به فاصله کوتاهی کانال‌های بالاتر را فتح کرد، بازارهای مختلف بخصوص بازار کالایی از این رشد متاثر شد. در سریع‌ترین واکنش قیمت‌ها در بازار طلا همپا و گاه بیش از رشد ارز بالا رفت و در بازارهایی مانند خودرو نیز با یک وقفه زمانی چند روزه تاثیر گذاشت. حتی بازاری مانند مسکن نیز در نرخ‌هایی که در بازار ارز اعلام می‌شد متاثر شد و قیمت‌های خود را بالا برد. اما در این میان آنچه بیش از سایر کالاها برای مردم ملموس بود، رشد قیمت کالاهای خوراکی و مواد غذایی بود که با وجود مقاومتی که نهادهای متولی در برابر آن داشتند، به دلیل بالا رفتن هزینه تمام شده تولید، این سد هم شکست و مجوزهای افزایش قیمت کالاها یکی پس از دیگری صادر شد.
اگر کالاها را به دو دسته کالاهایی که به صورت مستقیم از ارز تاثیر می‌گیرند و اقلامی که غیرمستقیم از آن متاثر می‌شوند تقسیم کنیم، باید گفت پس از کاهش نرخ ارز و البته به شرط حفظ روند نزولی در ابتدا شاهد کاهش قیمت کالاهایی هستیم که وارداتی هستند. برهمین اساس در بازار خودرو بخصوص خودروهای وارداتی قیمت‌ها ۳۰ درصد افت کرده است. این درحالی است که خودرو یکی از نخستین کالاهایی بود که نسبت به رشد نرخ ارز واکنش نشان داد و قیمت‌های بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد. درهمین راستا، قیمت طلا و سکه پیش از کالایی مانند خودرو همزمان با ارز تغییر می‌کند. بر همین اساس به واسطه روند نزولی نرخ ارز، هم‌اکنون سکه تمام بهار آزادی که طی هفته‌های گذشته به ۱۶ میلیون تومان رسیده بود، به کانال ۱۰ میلیون تومان و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز به محدوده یک میلیون تومان رسیده است. در این زمینه حتی کالاهای سرمایه‌ای مانند مسکن نیز از دو زاویه از افت نرخ ارز در میان مدت تاثیر می‌پذیرد؛ یکی تاثیر روانی آن روی قیمت‌هاست، همان‌گونه که رشد نرخ ارز به صورت روانی قیمت‌ها در بازار مسکن را بالا برد، عکس آن هم در میان مدت می‌تواند رخ دهد. زاویه دوم هم که زمان بیشتری طلب می‌کند، افت قیمت نهاده‌های ساختمانی است.
اما واقعیت این است که قیمت‌ها در برابر کاهش مقاومت می‌کند، همان موضوعی که اقتصاددانان از آن با عنوان چسبندگی قیمت یاد می‌کنند. به عبارت دیگر قیمت‌ها در کوتاه‌ترین زمان با رشد نرخ ارز افزایش می‌یابند، اما پس از کاهش نرخ ارز به عنوان یکی از عوامل رشد قیمت، در برابر آن مقاومت می‌کنند و بدین ترتیب افت قیمت‌ها هفته‌ها و گاه ماه‌ها زمان میبرد.
علی شریعتی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و ایران در گفتگو با روزنامه «آفتاب‌یزد» در خصوص تاثیر نگذاشتن کاهش نسبی قیمت دلار بر نرخ فروش مواد غذایی در بازار طی هفته‌های اخیر می‌گوید: در این رابطه باید توجه داشت برخی کالاها که ۱۰۰درصد وارداتی است و قیمت آنها بر اساس عرف موجود و روز دلار (حال چه به دلیل شرایط تحریم و یا انتظارات تورمی) بالاتر بوده، باید به سرعت کاهش یابد؛ اما متاسفانه به دلیل ویژگی چسبندگی قیمت در کالاها این اتفاق در مواقعی که استدلال دلالی بر مناسبات چیره شده باشد، رخ نمیدهد یا نسبت کاهش آن قابل مقایسه با همان سرعت افزایش قیمت هنگام تورم شدید نرخ ارز در بازار نیست.
وی با بیان اینکه در کالاهای صنایع غذایی که تبدیلی و تولیدی هستند، اثر برخی مواد اولیه مانند قوطی ایزی اوپن و پاکت‌های بسته‌بندی، ابزار چاپ… در نرخ تمام شده اثرگذار است و سهم حدود ۳۰ درصدی در بسته‌بندی را میتوان برای آن لحاظ کرد می‌افزاید: البته باید این را در نظر داشت که با احتساب کاهش ۲۰ تا ۳۰درصدی نرخ دلار هم در مجموع یک سوم آن ۳۰درصد کاهش خواهد یافت و نه بیشتر.
شریعتی با بیان اینکه در بحث مواد غذایی هنوز بحث مشکلات تامین ارز ۴۲۰۰ تومانی برای نهاده‌ها برقرار است که تاثیر خود را در مواد غذایی مانند روغن خوراکی یا مواد غذایی مانند تن ماهی یا پفک و… که به واسطه از روغن استفاده می‌کنند،گذاشته است اظهار می‌دارد: در مجموع در فرآیند ارزیابی تاثیر کاهش قیمت دلار بر نرخ تمام شده تولیدات صنایع غذایی باید دید که بصورت عمده باید دید روی کدام کالاهای این صنعت یا مواد اولیه آنها اثر می‌گذارد.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و ایران با بیان اینکه کاهش قیمت‌های مواد غذایی چند گزاره‌ای است نه یک گزاره‌ای می‌گوید: بطور نمونه قیمت خودرو، گوشی همراه و یا محصول ۱۰۰درصد وارداتی مانند برنج خارجی تغییرات نرخ دلار محسوس‌تر رخ خواهد داد؛ اما در مورد صنایع غذایی با وجود تغییر شاخص دلار، نرخ دستمزد و برخی مواد اولیه کشاورزی ثابت است و دستخوش کاهش قیمت نشده است.
شریعتی با بیان اینکه در واقع در مقوله قیمت، جدال و کشمکشی بین شدت کاهش قیمت، ماندگاری و فشار تورمی وجود دارد تصریح می‌کند: اگر اقتصاد در شرایط پایدار و روال طبیعی و منطقی باشد می‌شد انتظار پایین آمدن را داشت، اما چون شاخص بی‌ثباتی در اقتصاد کشور ما پررنگ هست، این اثر محسوس نیست و شدت کاهش قیمت را می‌گیرد، اگرچه به این موضوع هم نمی‌توان بصورت یکسان نگاه کرد.
وی با بیان اینکه در اقتصاد بحث چسبندگی قیمت کالاها نیز نکته قابل تامل دیگری است که متاسفانه هنگام قرار گرفتن نرخ دلار در موج صعود ۱۰ درصدی سریع بالا می‌رود اما هنگام پایین آمدن خیر می‌افزاید: در واقع هنگامی که کالاها گران میشود برخی کاسبان به ویژه همان عوامل واسطه‌ای یا صاحبان کالا طبق قاعده درست مقوله انبارداری روز یعنی فایفو FIFO مخفف FirsI- FirsOut(به معنای نخستین خروجی از اولین ورودی) و لایفو LIFO مخفف LasI- FirsOu(به معنای نخستین خروجی از آخرین ورودی) به قیمت‌گذاری کالا نمی‌پردازند و در این وادی تابع قیمت روز تابلوی فروش ارز صرافی‌ها هستند تا تاثیرات با دامنه زمانی منطقی خرید و فروش آن در بازار.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و ایران در ادامه با بیان اینکه امروز شوربختانه کاسبانی هستند که می‌گویند من این کالا را گران خریدم و در واقع تغییر ارز نصیب واسط یا صاحب کالا در آن لحظه میشود می‌گوید: «به معنای دیگر آنها بر این اعتقاد هستند که وقتی دیگران می‌برند و می‌خورند، پس چرا ما نبریم و نخوریم!؟ و این زنجیره تالی فاسد زمانی است که از عوامل بازدارنده اصلاح قیمت مواد غذایی نیز می‌تواند باشد.»
این فعال اتاق بازرگانی با بیان اینکه بی‌ثباتی در اقتصاد ایران یکی از عوامل همواره مشکل آفرین در تنظیم بازار بوده و هست؛ مثال عینی آن را بورس می‌داند که وقتی شاخص‌ها ریخت دیگر برای همه مفهوم آن ریختن بود و مال باختگی و وقتی افزایش یافت، یک کارمند یا کارگر نا‌‌آشنا با الفبای بورس و واقعیت‌های ریسک پذیر آن هم تمام زندگی خودش را فروخته و در بورس می‌گذارد تا سود یک شبه بالایی ببرد.
شریعتی در عین حال با بیان اینکه قابل انکار هم نیست که در کشور ما همان قدر که کاسبان تحریم نان از تحریم ایران خوردند و می‌خورند و از هر مستمسکی برای افزایش و تداوم تحریم‌ها استفاده کرده و می‌کنند تصریح می‌کند: در کانال‌های دلارفروشی، هنوز ترامپ رئیس جمهوری آمریکاست، در واقع ما همان‌طور که کاسب تحریم داشتیم، در اینجا کاسبان از بی‌ثباتی و هرج و مرج و درج اخبار التهاب آفرینی از شیوع جنگ می‌گویند و می‌نویسند.
وی با بیان اینکه سود برخی این است که در موج تداوم قیمت‌ها بدمند و به آن هیجان کاذب بدهند تصریح می‌کند: در کشور ما چنان دلار را به تمام جزییات زندگی مردم ایران حتی زندگی یک پیک موتوری پیوند زده‌اند که هر تغییر جزئی در دلار یعنی بروز یک تورم جدید./افتاب یزد
