دنده عقب دوست‌داشتنی ارز؛ اراده بانک مرکزی یا پیامد تحولات سیاسی!؟

به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم،  ماجرای کاهش قیمت دلار از ۳۰هزار تومان هفته گذشته به ۲۶ هزار تومان طی دو روز نخست هفته جاری، فارغ از مباحث سیاسی یا اقتصادی تاثیرگذار در آن، مخاطبان نکته‌سنج را یاد سکانسی از سریال «هیولا» هم می‌اندازد که مهران مدیری خطاب به فرهاد اصلانی پرسید «وقتی دلار از ۴هزار تومان به ۱۰هزار تومان برسد خوشحال‌تر خواهی شد یا از ۱۸هزار تومان به ۱۰هزار تومان!؟» و پس از اینکه فرهاد اصلانی هم پاسخ داد که «طبیعتا از ۱۸هزار به ۱۰هزار تومان! » مدیری پاسخ داد «به هر حال دلار شده ۱۰هزار تومان و این به خاطر شادی شما عزیزان است!» البته قصد نویسندگان گروه اقتصادی روزنامه آفتاب یزد در این شماره نقد و بررسی واکنش‌های طعنه‌آمیز در گلایه‌مندی از جهش خیره‌کننده و حرف و حدیث‌های اجتماعی و سیاسی پشت صحنه وضعیت اقتصاد امروز ایران و تفسیر تجربه ضرب المثل به مرگ گرفتن و به تب رضایت دادن نیست؛ چرا که هنوز هم نمی‌توان به ضرس قاطع گفت که این روند کاهشی ارز پایدار خواهد بود یا خیر؟ هنوز هیچ یک از کارشناسان اقتصادی در گفتگوهای جسته و گریخته خبرنگاران روزنامه با آنها نمی‌توانند با قاطعیت در مورد چرایی این موضوع نظر دهند و متفق‌القول در احتمال تداوم آن شک و تردید دارند و چشم‌انداز روشنی را برای اقتصاد ایران با توجه به دست فرمان کنونی دولت و حرکت چشم بسته دولت در جاده پرسنگلاخ سیاسی منطقه و همچنین تداوم تشدید تحریم‌ها نمی‌بینند. کما اینکه وقتی خبرنگاری جویای تاثیر ابتلای ترامپ به کرونا در این امر می‌شود، آنها بیش از اینکه این عامل را به عنوان یک عامل اثرگذار نام ببرند، مناظره ترامپ و بایدن و افزایش احتمال برنده شدن بایدن در آن مناظره را بیشتر موثر می‌دانند؛ اگرچه بازهم شاید این مسئله چندان پایدار نخواهد بود و اگر اینگونه بوده باشد با کوچک‌ترین تغییری در نمودار رقابت سیاسی این دو فعال سیاسی کهنه‌کار در ایالات متحده آمریکا و بازگشت ترامپ به کمپین انتخاباتی‌اش باید منتظر اوج دوباره دلار بود.
در واقع بیشتر به نظر می‌رسد پس از فروکش شدید شاخص بورس در تهران آن هم تا جایی که به زعم کارشناسان به کف میزان ممکن رسید و حتی برخی حرفه‌ای‌‎ها و کارکشته‌های بورس هم غافلگیر و متضرر شدند؛ توصیه مشاوران و کارگزارانی که معتقد بودند و هستند بورس تهران حداکثر طی یکی – دو ماه آینده به تعادل خواهد رسید و شاخص آن بهبود خواهد یافت، بخشی از دارندگان ارز را به این فکر اندخته است که با اتفاقات سیاسی آمریکا چه بسا دیگر وقت آن رسیده است تا دارایی خود را از بازار ارز به سمت بورس بازگردانند. اگرچه شاید پیش از تحلیل در چرایی بازگشت دوباره نرخ ارز در حالی که رئیس کل بانک مرکزی هم هاج و واج مانده بود و حتی در آخرین پست اینستاگرامی خود وعده اعلام دلایل در آینده نزدیک را با حال و هوایی افشاگرانه داده بود، خالی از لطف نخواهد بود که بخشی کوچک از دلایل رشد شدید قیمت ارز در هفته‌های گذشته را مرور کرد تا شاید به تحلیل بهتر تغییر جهت این نمودار از روند افزایشی پرشتاب، به روند نزولی رسید!
شوک‌های حاصل از صعود قیمت ارز بر اقتصاد‎ ‎یکی از پیامدهای گاز گرفتن موتور قیمت ارز بوده است که به باور کارشناسان که بارها در روزنامه آفتاب یزد هم به آن اشاره شد، تحت تاثیر بی‌توجهی دولت به پیامدهای نوسانات ارزی بود که علاوه بر ایجاد شوک‌های مخرب یکی از پیامد‌های ‏آن روند صعودی نرخ تورم بوده است.
کما اینکه آلبرت بغزیان، تحلیلگر مسائل اقتصادی به اقتصاد ۲۴ گفته بود: «رژیم ارزی کشور دست بانک مرکزی است؛ یک روز ‏اعلام می‌کند نرخ مدیریت می‌شود و یک روز اعلام می‌کند که ما تابع بازار آزاد هستیم، موضوعی که فعلا از زبان رئیس کل ‏بانک‌ مرکزی شنیده شده این است که نرخ ارز را مدیریت می‌کنند. مدیریت یعنی اینکه یک روز تصمیم می‌گیرند نرخ را کاهش یا ‏افزایش دهند؛ در واقع، تمام نوسانات نرخ ارز را بانک مرکزی انجام داده است‎. ‎
به گفته بغزیان، سیاست‌گذاران پولی و ارزی کشور هم این موضوع را اندکی انکار می‌کنند و می‌گویند بازار آزاد را هم رصد ‏می‌کنند، اما بازار آزاد نیز خودش تابعی از نرخ بانک مرکزی شده است، تابع همان نرخی که در صرافی بانک ملی اعلام می‌شود‎.
این کارشناس اقتصادی ادامه داده بود: اگر بانک مرکزی تصمیم بگیرد، این نرخ در بازار با اختلاف ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان برقرار ‏می‌شود، این موضوع نیست که بانک مرکزی بخواهد از بازار آزاد تبعیت کند و کاملا برعکس این جریان وجود دارد؛ بازار آزاد ‏است که از نرخ بانک مرکزی تبعیت می‌کند‎. ‎
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه، حال این موضوع که دولت بیاید و یک سبدی مانند سبد نفتی را با نفت ۴۰ ‏دلار، به نرخ ۲۲ هزار تومان عرضه کند یعنی در آن روز بر روی تابلوی صرافی قیمت نفت ۲۲ هزار تومان بوده است؛ در غیر ‏این صورت پیش‌بینی برای افزایش قیمت محصولی که قرار است به مردم فروخته شود خیلی بعید به نظر می‌رسد‎. ‎
و البته وی در آن مصاحبه پیش‌بینی جالبی هم داشت که در نوع خود خواندنی است: تمام این قیمت‌ها به بانک‌ مرکزی بستگی دارد، اگر بانک ‏مرکزی مدیریت کند، همین نرخ باقی خواهد ماند‎!
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: این موضوع نیست که در بازار نرخی باشد و بعد بانک‌ مرکزی بخواهد آن نرخ ‏را بپذیرد و خودش را نیز طبق آن تغییر دهد، بلکه جهت دهی تعیین نرخ ارز، از سمت بانک‌ مرکزی است‎. ‎
به گفته بغزیان، این موضوع که در ذهن بانک مرکزی‌ چه می‌گذرد را ما نمی‌توانیم حدس بزنیم، اما از شواهد پیدا است که ‏بانک‌ مرکزی با توجه به جهش‌هایی که ایجاد کرده است، هر از گاهی نرخ ارز را افزایش می‌دهد، حال شرایطی مانند مسائل ‏ارزی، وخامت در خلیج فارس، شرایط بین‌المللی روابط سیاسی ایران، همگی دست به دست هم می‌دهند تا با قیمت نفتی که ‏برقرار می‌شود و نحوه‌ انتقالش به کشور‌ها و همچنین هزینه‌هایی که دارد، نرخ ارز را بانک‌ مرکزی
مشخص کند‎.‎
تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: بانک‌ مرکزی هیچگاه این موضوع را قبول نمی‌کند که بگوید ما نگاه‌ می‌کنیم که نرخ در بازار ‏چیست و بعد آن را مدیریت می‌کنیم؛ همانطور که اشاره کردم این موضوع کاملا برعکس است و بازار نگاهش به بانک‌ مرکزی ‏است. ‎ ‎
اما از آنجا که ادامه روند سیر صعودی قیمت ارز در طولانی مدت بر ‏اقتصاد ایران موجب می‌شود تا تورم، بیکاری و رشد اقتصادی منفی بالا‌تر رود و در این خصوص هدف‌گذاری بانک مرکزی در تورم ۲۲درصدی هم دور از دسترس می‌نماید؛ لذا دور از احتمال نخواهد بود که با این نوع نگاه که آلبرت بغزیان دکترای تخصصی علوم اقتصادی مطرح کرده است، بتوان زمان حاضر را هنگام همان موعد صلاحدید رئیس کل بانک مرکزی برای تزریق ارز تازه حاصل از همان ۸میلیارددلاری بازگردانده شده به کشور دانست! به ویژه اینکه به گفته یکی از اقتصاددانان در گفتگو با آفتاب یزد که نخواست نامش فاش شود، شواهدی نیز تا امروز یافت نشده که دولت با تغییر نرخ ارز توانسته باشد صادرات و ‏تولیدات ملی را رشد دهد یا بیکاری را کم‌ کند. پس افزایش نرخ ارز تنها راه میانبری برای گذر موقت از مشکلات فعلی بوده است ‎ و عبور دلار از ۳۰ هزار تومان و انتظار تورمی رشد آن به اعدادی بالاتر از آن، می‌تواند برای دولت مخاطره آمیز‌تر باشد!
با توجه به این اتفاقات که قطعا رسانه‌ها و محافل اقتصادی در حال رصد لحظه‌ای آن هستند، سهم‌های بزرگ در مثبت جابه‌جا شدند و شاخص را صعودی و مثبت کرده اند. نقدینگی جدید به بورس وارد شده است. معامله‌گران حقیقی طی معاملات روز گذشته ۷۳۸ میلیارد تومان نقدینگی وارد بازار کرده‌اند در کنار برخی شرایط خاص سیاسی علیه ترامپ در کمتر از یک ماه مانده به انتخابات حساس ۱۳ آبان می‌تواند تاثیر خود را در این بازگشت ارز گذاشته باشد؛ اما کیست که با نوع تحلیل دکتر بغزیان بتواند این احتمال را نیز در کنار انواع فرضیات مطرح شده منکر شود که وقتی همتی رئیس کل بانک مرکزی این بار بجای وعده و توصیه عدم افزایش در صفحه اجتماعی خود در اینستاگرام، موضعی با لحن پذیرش نقدهای وارده گرفت؛ بازگشت نرخ ارز همان ماجرای سریال هیولا را به اذهان فعالان بازار تداعی کند! کافی است کمی در جمله آخر «همتی» در فهرست روزشمار اظهارات رئیس کل بانک مرکزی که همکاران ما در گروه اقتصادی آفتاب یزد گردآوری کرده‌اند تامل کرد! جمله‌ای که همزمان شده با دنده عقب گرفتن ارز..!