دلیل تاثیر متفاوت برخی بیماری‌ها بر زنان و مردان چیست؟
خبرمهم: یک مطالعه جدید روی تفاوت‌ها در نحوه بیان پروتئین‌ها توسط یک ژن، دلیل اینکه چرا در مردان موجب خطر بیشتر برای ابتلا به اسکیزوفرنی میشود و در زنان، احتمال ابتلا به لوپوس را افزایش می‌دهد، توضیح داده است.
به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم، یک مطالعه جدید در مورد فعالیت وابسته به جنسیت یک ژن خاص تحقیق کرده است. ژنی که با خطر ابتلا به لوپوس و سندرم شوگرن که از بیماری‌های خود ایمنی هستند و اسکیزوفرنی مرتبط است.
این تحقیق نشان می‌دهد که جنسیت یک فرد می‌تواند به طور مستقیم اثرات تنوع ژنتیکی را تقویت کند و بینش تازه‌ای از نحوه بروز برخی از بیماری‌ها در زنان و مردان با نرخ‌های مختلف ارائه می‌دهد.
“استیون مک کارول”، نویسنده ارشد این تحقیق جدید می‌گوید: همه ما بیماری‌هایی را می‌شناسیم که زنان یا مردان، بیشتر به آنها مبتلا می‌شوند، اما ما هیچ تصوری از چرایی این موضوع نداشتیم. این مطالعه هیجان‌انگیز است، زیرا یکی از اولین یافته‌های ما در زمینه زیست‌شناسی این موضوع است.
این تحقیق جدید بر روی ژنی به نام “C۴” تمرکز دارد. این ژن، پروتئینی را که به عنوان “مؤلفه مکمل ۴” شناخته شده است، بیان می‌کند که بدن از آن برای برچسب زدن به قطعات سلولی غیرضروری برای از بین رفتن توسط سلول‌های ایمنی بدن استفاده می‌کند.
پیش از این مشخص شده بود که متغیرهای موجود در ژن C۴ مهمترین عامل خطر ابتلا به اسکیزوفرنی هستند، اما C۴ در عین حال می‌تواند از بدن در برابر سایر بیماری‌ها مانند لوپوس و سندرم شوگرن محافظت کند.
لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک (Systemic Lupus Erythematosus) در پزشکی با علامت اختصاری SLE گونه‌ای از انواع بیماری‌های خود ایمنی است که در آن سیستم دفاعی بدن، علیه ارگان‌ها و بافت‌های پیوندی خودی عمل کرده و به‌آن‌ها آسیب می‌رساند. زنان در مقابل این بیماری ۱۰ برابر بیشتر از مردان آسیب‌پذیرند. این بیماری اغلب پوست و چندین اندام داخلی را درگیر می‌کند و با وجود اتوآنتی‌بادی در خون همراه است. سیر بالینی لوپوس شامل دوره‌های فعالیت و بهبود است. لوپوس (Lupus) در زبان لاتین به معنی گرگ و اریتما (Erythema) در زبان یونانی به معنی سرخی است. این نام به‌خاطر شکل لکه سرخ بر پوست است که شبیه جای گازگرفتگی گرگ است.
نشانگان(سندرم) شوگرن (Sjögren’s syndrome) نوعی اختلال التهابی مزمن و وابسته به دستگاه ایمنی است که با اختلال در عملکرد غدد برون‌ریز (غدد اگزوکرین) و سایر تظاهرات سیستمیک مشخص میشود. این سندروم به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم میشود.
“مک کارول” می‌گوید: انواع ژن C۴ با آسیب پذیری کم و زیاد در سیستم‌های مختلف اندام وجود دارد.
این مطالعه نشان می‌دهد که افرادی که نسخه‌های بیشتری از ژن C۴ دارند، نسبت به افرادی دارای کمترین مقادیر از این ژن هستند، بیشتر از ۱۶ برابر احتمال ابتلا به سندرم شوگرن و هفت برابر احتمال ابتلا به لوپوس کمتری دارند. از طرف دیگر، افرادی که بیشترین ژن C۴ را داشتند، ۱.۶ برابر بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به اسکیزوفرنی هستند.
این مشاهدات یک یافته کافی و قانع کننده بود و باعث شناخت از منشاء بیماری خودایمنی لوپوس و اسکیزوفرنی شد. اما مرحله بعدی این تحقیق درباره تفاوت‌های جنسیتی در فعالیت C۴ بود.
این تحقیق نشان داد زنان و مردان با وجود این که پروفایل ژنتیکی کاملاً مشابهی دارند، می‌توانند حجم متفاوتی از پروتئین C۴ را نشان دهند. این بدان معنی است که به نظر می‌رسد مردان در مقایسه با زنان، دارای مقادیر بیشتری از بیان پروتئین C۴ هستند.
ردیابی این داده‌ها بر روی تفاوت‌های جنسیتی در میزان بروز بیماری‌ها نشان می‌دهد که این تفاوت در فعالیت C۴ ممکن است توضیح دهد که چرا مردان بیشتر به اسکیزوفرنی مبتلا می‌شوند، در حالی که زنان بر اثر بیان این ژن، بیشتر به بیماری لوپوس یا سندرم شوگرن مبتلا می‌شوند.
این مطالعه موجب سوالات بی پاسخ زیادی شده است. به عنوان مثال، در حال حاضر دقیقاً مشخص نیست که چگونه مردان و زنان که دارای پروفایل ژنتیکی مشابهی هستند، حجم‌های مختلفی از این پروتئین را بیان می‌کنند؟ آیا بین زن و مرد تفاوت بیولوژیکی وجود دارد که باعث میشود ژن‌های مشابه پروتئین‌ها را در حجم‌های مختلف بیان کنند؟ همچنین مشخص نیست که این تفاوت جنسیتی خاص در افراد دو جنسیتی چگونه بروز می‌کند.
“مک کارول” می‌گوید: نتیجه فوری و گوشزد مطالعه ما این است که جنسیت باید هنگام انجام آزمایشات پزشکی بالینی برای داروهای جدید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: به عنوان مثال، محققان باید اطمینان حاصل کنند که داروهایی که C۴ را تحت تاثیر قرار می‌دهند، ناخواسته خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی را افزایش ندهند. دانشمندان همچنین باید این احتمال را در نظر بگیرند که چنین داروهایی ممکن است در بیماران مرد و زن اثرات مختلفی داشته باشد./ایسنا
