بهترین روش درمان اعتیاد چیست؟

محمدهادی فرح‌زادی با بیان اینکه بیماری اعتیاد بیماری چند عاملی است، اظهار کرد: برای درمان این بیماری چند وجهی باید بر تمامی جنبه‌های پدیدآورنده آن مداخله کرد، به طوری که باید درمان شامل پکیج کاملی از مداخلات دارویی و غیردارویی باشد تا بتواند پاسخگوی نیازهای فردی، روانی، طبی، خانوادگی، شغلی، قضایی، اقتصادی،… بیمار باشد و هر نوع درمانی که حتی یکی از این نیازها را فراموش کند محکوم به شکست درمان و عود بیماری در فرد معتاد خواهد بود.

به گفته وی و طبق پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه درمان اعتیاد، مشخص شده است که کماکان درمان جایگزین با دارو (متادون، بوپرنورفین، اپیوم، تینکچر،…) به همراه مداخلات غیر دارویی (مشاوره فردی، آموزش بیمار و خانواده، مشاوره خانواده، خدمات مددکاری) بهترین، موثرترین و مقرون به صرفه‌ترین روش درمانی است. اثرات این مدل درمان در کاهش آسیب اعتیاد، کاهش رفتارهای پرخطر، کاهش بیماری‌های طبی، کاهش جرم و بزهکاری و افزایش بهره‌وری فردی، شغلی، خانوادگی و اجتماعی است، اما شرط موفقیت این مدل درمانی، اعتماد سیاست‌گذاران، مسئولان و خانواده‌ها به آن است و جامعه‌ای که این مدل درمانی در آن نهادینه شده باشد افراد آن جامعه آسیب کمتری از اعتیاد خواهند برد.

مدیر مرکز تحقیقات اعتیاد و علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی یزد با بیان اینکه رویکرد درمان با داروهای جایگزین شامل دو مدل رویکرد پرهیزمدار و رویکرد کاهش آسیب است، گفت: در رویکرد پرهیزمدار مصرف مواد و حتی داروی جایگزین به طور کامل قطع می‌شود و در رویکرد کاهش آسیب، مصرف مواد به طور کامل قطع شده و درمان دارویی و غیردارویی نگهدارنده در آن حفظ می‌شود.

فرح‌زادی ادامه داد: اما نگاه بیشتر مردم و حتی مسئولان و سیاست‌گذاران بر رویکرد پرهیزمدار است و اغلب قائل به قطع مصرف دارو هستند، حتی در برخی مواقع بر طولانی بودن درمان بیماران خرده می‌گیرند، این در حالیست که فقط در بیماران با وابستگی پایین که هنوز دچار عوارض مصرف مواد نشده‌اند (هرچند تعداد کمی از مصرف‌کنندگان را شامل می‌شوند) باید انتظار درمان پرهیزمدار داشت و بالعکس در گروه کثیری از بیماران که با عوارض شدید جسمی و روانی و رفتارهای پرخطر همراه است و هرچه طول دوره درمان طولانی‌تر باشد احتمال موفقیت در درمان بالاتر خواهد رفت.

رییس کمیته پژوهش انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد کشور با بیان اینکه با تغییر شیوه و نوع مصرف مواد از مواد مخدر سنتی و نیمه صنعتی به مواد محرک و توهم‌زای صنعتی رویکردهای درمانی نیز در حال تغییر هستند، تاکید کرد: درمان‌های غیردارویی و مشاوره‌ای منسجم‌تر و قوی‌تر مانند درمان گروهی ماتریکس، درمان‌های شناختی رفتاری و درمان‌های افزایش‌دهنده تعهد بیمار در پاکی مورد نیاز است. تحریک مغناطیسی مغز و همچنین تحریک الکتریکی مغز نیز از روش‌های نوین در درمان اختلال مصرف مواد محسوب می‌شود. استفاده از برنامه‌های منظم فعالیت فیزیکی و شبکه‌های اجتماعی در درمان وابستگی به مواد مورد توجه پژوهشگران قرار دارد.

بنابر اظهارات وی، داروهای مختلفی از گروه‌های مختلف و با عملکرد متفاوت در درمان اعتیاد در حال آزمایش است، اما هیچ یک نتوانسته‌اند به اندازه داروی متادون و بوپرنورفین ایمنی بالا، عوارض پایین و اثربخشی قابل قبولی داشته باشند. انتخاب روش درمان، نوع دارو و میزان آن نیز باید تنها از طریق مشورت با پزشک درمانگر دوره دیده، روانپزشک و پی اچ دی اعتیاد انجام شود و اعتماد به سایر افراد ممکن است دردسرهای غیرقابل جبرانی را به همراه داشته باشد./ایسنا