به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرهای فوری، مستندی که خبرگزاری صداوسیما عصر روز یکشنبه و ساعاتی پیش از پخش آن از شبکه ۳ سیما، از نمایش‌اش خبر داد و انتشار این خبر کافی بود تا نگرانی کسانی که بیش از ۶۵۰ روز گذشته پیگیر وضعیت فعالان محیط زیستی بازداشتی بودند را دوچندان کند.
عباس عبدی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی یکی از نخستین کسانی بود که نگرانی توام با انتقاد خود از پخش این مستند را در حساب کاربری‌اش در توییتر مطرح کرد: «آیا متهمان می‌توانند از چنین تهمتی پیش از قطعی شدن حکم علیه خود، از این رسانه شکایت کنند؟ اگر نه، به منزله نابرابری حقوقی و نامقبول تلقی شدن هر حکمی است که علیه‌شان صادر شود. نمی‌دانم واقعیت پرونده چیست، ولی با این رفتار باید نتیجه گرفت که سیر پرونده از روال حقوقی خارج شده است.»
عبدی همچون برخی دیگر از کاربران شبکه‌های اجتماعی نگران بود که تجربه پخش اعترافات ترور دانشمندان هسته‌ای، این نوبت درباره بازداشت‌شدگان زیست‌محیطی تکرار شود: «انسان می‌ماند که چرا از گذشته درس گرفته نمی‌شود؟ قضیه رسیدگی به متهمان ترور فعالان هسته‌ای که ظاهرا شکی در درستی آن نبود، اکنون به چنین روزی افتاده که به همه چیزش شک شده. حال چگونه انتظار دارند که کسی این برنامه‌ها را باور کند؟ بد نیست به فردا هم فکر کنند.» صداوسیما اما به هرحال تصمیمش را گرفته بود که این نوبت فعالان محیط‌زیستی را در قامت «مظنونین همیشگی» به شهروندان معرفی کند و شهروندان هم همچون موارد مشابه چاره‌ای نداشتند مگر اینکه برای تماشای این مستند و سر درآوردن از اهداف ساخت آن، تا زمان پخش مستند از شبکه سوم سیما صبر کنند.
تحریف تاریخ
به هر حال پخش دقایق اولیه مستند نشان داد که برای ساخت آن، دقت چندانی به «واقعیات» نشده است. شروع مستند، تاریخ «دی‌ماه ۹۶» روی صفحه تلویزیون نقش می‌بندد و آقای «خبرنگار» -راوی این مستند داستانی- می‌گوید به خبری که «امروز» در همه رسانه‌ها منتشر شده [خبر بازداشت فعالان محیط زیست] فکر می‌کند! اما واقعیت بیرون مستند صداوسیما از این حکایت دارد که بازداشت فعالان محیط‌زیستی در دی‌ماه اتفاق افتاده و بنا بر اخبار رسمی، نخستین گروه از فعالان محیط‌زیستی روز ۴ بهمن‌ماه ۹۶ بازداشت شدند (مراد طاهباز حدود ۱۰ روز پیش از این تاریخ بازداشت شده بود) .
نکته اینجاست که تا زمانی که خبر درگذشت کاووس سیدامامی منتشر نشد، خانواده‌های فعالان محیط‌زیستی بازداشت شده، خبر بازداشت آنها را اعلام نکرده بودند و هیچ رسانه‌ای درباره بازداشت این فعالان زیست‌محیطی خبری مخابره نکرده بود. ۱۹ بهمن‌ماه ۹۶ بود که همزمان با انتشار خبر پرابهام درگذشت کاووس سید امامی در زندان، اخباری غیررسمی از بازداشت ۸ فعال محیط زیستی دیگر هم منتشر شد و در نهایت روز ۲۱ بهمن‌ماه و ۲ روز پس از درگذشت سیدامامی، دادستان وقت تهران اولین خبر رسمی از بازداشت فعالان محیط‌زیستی و مرگ کاووس سیدامامی را اعلام کرد. جالب اینکه خبرگزاری صداوسیما که از قضا منبع اصلی پخش این مستند نیز بود، همان زمان در توضیحاتی تکمیلی اعلام کرده بود که «بهمن‌ماه ۹۶ چند نفر از فعالان محیط زیست به اتهام جاسوسی بازداشت شدند» اما ظاهرا سازندگان «مظنونین همیشگی» برای ساخت مستند حتی از راهنمایی همکاران‌شان در ثبت دقیق تاریخ هم کمک نگرفته‌اند.
تحریف واقعیت
نکته دیگری که سندی بود بر اشتباهات متعدد موجود در همان چند دقیقه ابتدایی این مستند، ارجاع به صفحه نخست یک روزنامه رسمی بود. آنجا که «آقای خبرنگار» در حالی روزنامه ایران را از روی کیوسک مطبوعاتی برمی‌دارد که تیتر روزنامه این است: «جاسوس نیستند»! حال آنکه این تیتر مربوط به شماره دوم خرداد ۹۷ روزنامه ایران است؛ یعنی ۵ ماه پس از بازداشت فعالان محیط زیستی و دلیل انتخاب تیتر «جاسوس نیستند» نیز گزارشی است که معاون رییس‌جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست با استناد به گزارش هیات تشکیل شده در دولت ارایه کرده بود. گزارشی که فعالان محیط زیستی را از اتهام جاسوسی مبرا می‌دانست.
نکته مهم اما اینجاست که در مستندی که نیمه‌کاره پخش شد، صفحه یک روزنامه ایران تحریف شده و تغییر پیدا کرده و سازندگان مستند با ترکیب صفحه اول این روزنامه در شماره دوم خرداد ۹۷ و ۱۲ اسفند ۹۷، صفحه یک مورد علاقه خودشان را ساخته و چاپ کرده و در مستندشان به نمایش گذاشته‌اند. کاربران شبکه‌های اجتماعی از این تغییر صفحه یک روزنامه به عنوان «تحریف واقعیت» یاد کرده و با تاکید بر سادگی راستی‌آزمایی چنین مسائلی، نسبت به تحریف موضوعاتی که به این سادگی قابل راستی‌آزمایی نیست، ابراز نگرانی کردند.
یک مستند ۳ دقیقه‌ای
این نکات اما تنها متعلق به کمتر از ۳ دقیقه نخست این مستند بود؛ چراکه هنوز ۳ دقیقه از این مستند پخش نشده بود که ناگهان پخش آن متوقف شد و دیگر ادامه پیدا نکرد. روابط عمومی شبکه سه سیما، مشکلات فنی را علت این اتفاق اعلام و هرچند که تاکید کرد که در صورت رفع مشکلات فنی، روز دوشنبه مجددا پخش خواهد شد اما لااقل تا لحظه نگارش این گزارش، خبری مبنی بر پخش مجدد این مستند منتشر نشده است.
همین موضوع شائبه اینکه نهادی دیگر مانع از پخش این مستند شده باشد را جدی‌تر کرد. از همان لحظه توقف پخش این مستند، عده‌ای گمانه‌زنی کردند که عمدا از پخش این مستند جلوگیری شده است. عباس عبدی اینکه «هنوز کسانی هستند که مانع این رفتارها شوند» را باعث امیدواری دانست. کاربران شبکه اجتماعی نیز جلوگیری از پخش چنین مستندهایی را به‌ویژه پس از ماجرای مستند اعترافات ترور دانشمندان هسته‌ای ناشی از درایت برخی مسوولان اعلام کردند. هرچند که باز مثل همیشه «دلواپسانی» بودند که حتی از توقف پخش این مستند هم به‌دنبال جریان‌سازی و اهداف جناحی‌شان بودند و توقف پخش «مظونین همیشگی» را که هنوز مشخص نیست واقعا ناشی از چه بوده، به دولت و شخص رییس‌جمهوری مرتبط کرده و مدعی شدند کسانی وابسته به دولت که ممکن بود با پخش این مستند آبروی‌شان به باد برود،مانع از پخش این مستند شدند.با این همه اما با توجه به اینکه این پرونده تا همین امروز حواشی بسیاری به دنبال داشته و وزارتاطلاعات که مسوول رسیدگی به پرونده‌های جاسوسی در کشور است، بارها اعلام کرده که بازداشت‌شدگان زیست‌محیطی، جاسوس نیستند و همچنین با در نظر گرفتن این نکته که با وجود پایان دادگاه‌های رسیدگی به این پرونده، هنوز حکمی برای این فعالان محیط زیستی صادر و اعلام نشده، منطقی‌تر آن بود که صداوسیما از افزودن بر حواشی و پیچیده‌تر کردن شرایط بپرهیزد؛ اقدامی که شاید عملی شده است. /روزنامه اعتماد
