به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرهای فوری، برنج ۲۵ درصد گران شد. این خبر اگر مصرف کننده این محصول را که زینت بخش سفره خوراکی روزانه ما ایرانیان است، خوشحال نکند اما قاعدتا برای کشاورز ایرانی باید مسرت بخش باشد.اما کشاورز ما هم خوشحال نیست چرا که سود افزایش قیمتها نه در جیب این طیف زحمتکش بلکه در جیب دلالان واسطه‌ها‌یی می‌رود که واسطه بین تولید کننده و مصرف‌کننده هستند.
برنج جزو غذاهای اصلی ما ایرانی‌ها‌ست.هر خانواده ایرانی حداقل روزی یک وعده برنج مصرف می‌کند.شما اگر به مهمانی بروید و سر سفره بنشینید تا دیس برنج وارد سفره نشود دست به غذا نمی‌زنید تا برنج برسد که این مساله بیانگر آن است برنج غذایی اصلی برای هر ایرانی است. بنابراین گرانی این محصول بار و فشار مالی مضاعفی را بر سبد خانوار تحمیل می‌کند چون در کنار نان قوت اصلی خوراک ماست و نمی‌توان آن را از سبد خانوار حذف کرد.
رنج برنج برای کشاورزان
اما در کنار این مسئله درست در فصل برداشت برنج خبر گرانی ۲۵ درصدی این محصول دست به دست میشود که قاعدتا برای کشاورزان باید خوشحال کننده باشد در حالی که این قشر زحمتکش سودی از افزایش قیمتها نمی‌برد.
کشاورزان سختکوش مجبورند برای امرار معاش و تهیه قوت سالانه به جای تفریح اغلب وقت خود را صرف کشت و زرع خود کنند و تقریباً تمام مراحل کاشت، داشت و برداشت برنج در این فصول انجام می‌پذیرد، اما ظاهراً تصمیم گیران و تصمیم سازانِ ذی‌ربط استانی و کشوری، در طول ادوار مختلف اراده، توانایی و برنامه‌ریزی لازم جهت رفع موانع را ندارند! و نمی‌توانند شرایطی فراهم کنند که معامله برنج ایرانی تبدیل به یک معامله برد برد برای تولیدکننده و مصرف‌کننده باشد!
درست در فصل برداشت برنج باز هم خبری شوکه کننده دست در دست چرخید و آن این بود براساس ابلاغیه گمرک به سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌های سراسر کشور، ممنوعیت فصلی واردات برنج لغو شد.
به دنبال بخشنامه سعید عباسپور مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت به سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت سراسر کشور، واردات برنج آزاد شد و حتی این خبر از طریق صداوسیما نیز به اطلاع عموم مردم رسید. اما با اوج‌گیری انتقادات فعالان بازار برنج و کشاورزان نسبت به اقدام عجیب دولت، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کرد: «تا برنج ایرانی فروخته نشود، برنج خارجی توزیع نمی‌کنیم.»
اما در اقدامی عجیب گمرک با بخشنامه‌ای واردات برنج به کشور را مجاز اعلام کرده است.
در عین حال در پایانِ فرآیند برداشت که اغلب کشاورزان از لحاظ مالی با مشکل مواجه هستند و مجبور به فروش برنج‌هایی می‌شوند که دلالان و کارخانه‌داران با قیمت‌های بسیار پایین‌تر از قیمت بازار از روستاییان خرید می‌کنند.
در واقع نه‌تنها دشواری‌ها در زراعت برنج هر سال کمتر نمی‌شود بلکه گاها موانع جدیدی نیز بر سر راه کشاورزان زحمتکش به وجود می‌آید، این مشکلات از تهیه آبِ به‌اندازه و به‌موقع برای شخم و سپس آبیاری زمین‌ها گرفته تا تهیه مواد جانبی از جمله روکش پلاستیکی خزانه، تهیه کود و سموم شیمیایی یا ارگانیک، تهیه نیروی کار، بیمه کشاورزی تا گونی‌های مخصوص برنج، ادوات و ابزار کافی و مناسب جهت کشاورزی مکانیزه و سرانجام قیمت نهایی شلتوک در فصل برداشت است.
شاید آن‌هایی که برنج‌کاری نکرده‌اند، تنها با دیدن مناظر انجام این فرآیند و یا عکس‌ها و فیلم‌های موجود در رسانه‌ها لذت برده‌اند و از رنج تهیه و تولید برنج بی‌خبر باشند؛ اما دست‌های پینه‌بسته و صورت‌های آفتاب‌سوخته مردان و زنان دهقان روستایی گیلان و مازندران نشان‌دهنده شدت سختی کار کشاورزی است، شاید عده‌ای هم به‌دلیل قیمت بالای برنج ایرانی در بازارهای کشور، کشاورزان را عامل آن بدانند و مورد مذمت و نکوهش قرار دهند اما واقعیت این است عدم برنامه‌ریزی و نظارت کافی باعث شده در تمام مشکلات، سود اصلی را دلالان ببرند.
بدهکاری کشاورزان و سود دلالان
در پایانِ فرآیند برداشت که اغلب کشاورزان از لحاظ مالی با مشکل مواجه هستند و مجبور به فروش برنج‌هایی می‌شوند که در هوای شرجی گیلان با رنج و تلاش درو کرده‌اند، دلالان و کارخانه‌داران با قیمت‌های بسیار پایین‌تر از قیمت بازار اقدام به خرید از روستاییان می‌کنند و عملاً چیزی برای پس‌انداز کشاورزان باقی نمی‌ماند، شما خودتان قضاوت کنید برنج‌کارانی که ماه‌ها در زمین‌ها کار می‌کنند و علاوه بر هزینه‌های جاری خود، خانواده و کارگران مزارعشان، بار سنگین قیمت محصولات جانبی اعم از کود و سموم و…که برخی از آن‌ها را ذکر کردیم را به دوش می‌کشند، با عدم‌حمایت مستقیم دولت‌ها در فصل برداشت چطور می‌توانند برای خرج سالانه تحصیل و ازدواج و…خود و فرزندانشان پس‌انداز هم داشته باشد!
در خبرها نیز اعلام کردند که کارخانه‌داران وظیفه دارند سبوس‌های برنج را در اختیار کشاورزان قرار دهند اما آیا در واقع نیز این اتفاق می‌افتد؟
از تولید ۹ هزار تومانی تا مصرف ۳۰ هزار تومان!
یکی از کشاورزان منطقه صومعه سرا در این زمینه به آفتاب یزد گفت: بیشتر کشاورزان برنج ایرانی درجه یک را با شلتوک کیلویی ۹ هزار به دلالان می‌فروشند. بیشتر روستاییان امکان سفید کردن برنج را ندارند و دلالان برنج شلتوکی را به کارخانه دار
می‌دهند و در آنجا برنج سفید سازی میشود.
وی ادامه داد: این برنج کیلویی ۱۸ هزار تومان از کارخانه بیرون می‌آید وتا دست مصرف کننده در همان شمال برسد به ۲۲ هزار تومان خواهد رسید.اگر بخواهد به تهران و سایر شهرهای دور دست هم برسد با احتساب هزینه حمل بار به ۳۰ هزار تومان هم خواهد رسید. وی افزود: بنابراین می‌بینید سود چندانی دست کشاورز را نمی‌گیرد و تنها زحمت طاقت فرسای کاشت و برداشت گردن او می‌ماند.کشاورز نمی‌تواند به‌حق و حقوق واقعی خود برسد بلکه این دلالان هستند که هر روز فربه‌تر می‌شوند. بنابراین کشاورزان سودی نمی‌برند و این واسطه‌ها هستند که بیشترین نفع را می‌برند. اما در کنار این معضل مساله واردات برنج آن هم در فصل برداشت است.
واردات یک میلیون و ۵۰۰ هزار تنی مازاد برنج به کشور
یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به میزان نیاز برنج کشور اظهارکرد: در اولین روز ورود به مجلس آمار نیاز و تولید برنج در کشور را گرفتم و در بدبینانه‌ترین حالت ۵۰۰هزار تن نیاز به واردات داریم اما دو میلیون تن برنج به کشور وارد میشود. محمدصادق حسنی با اشاره به زمان چهارماهه ممنوعیت واردات برنج از آغاز فصل برداشت گفت: چهار ماه واردات برنج ممنوع است و علیرغم ممنوعیت واردات طی سه‌سال گذشته امسال شاهد واردات برنج هستیم. علاوه بر همه اینها واردات بی‌رویه برنج بی‌طعم و بو و غیر ارگانیک خارجی توسط افرادی نامشخص که نمایندگان گیلان در مجلس شورای اسلامی بارها بین مردم و پشت تریبون‌ها اعلام کرده‌اند حتی گاها وزیر هم می‌گوید نمی‌تواند مانع واردات بی‌رویه‌شان شود، خصوصاً در فصل برداشت از عواملی است که کمر کشاورز را شکسته است.
دولت چه می‌گوید ؟
اعتراضات کشاورزان و خبرنگاران نسبت به دستور لغو ممنوعیت واردات محمدباقر نوبخت معاون رئیس‌جمهور را به واکنش وا داشت و اظهار کرد: به‌منظور حمایت از تولید و کشاورز پیگیر عدم‌واردات برنج در فصل برداشت هستم. رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور درباره لغو ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت گفت: کشاورزان برای کاشت و برداشت برنج سختی‌های بسیار زیادی کشیده‌اند ولی علیرغم قانونی بودن واردات برنج باید از انجام این کار در موقع عرضه برنج توسط شالیکاران جلوگیری شود. نوبخت با اشاره به سیاست دولت در قبال واردات برنج در کشور بیان کرد: سیاست دولت حمایت از کشاورز است و از واردات برنج در هنگام عرضه توسط شالیکاران جلوگیری میشود.
معاون رئیس‌جمهور با بیان اینکه شخصاً به‌منظور حمایت از تولید و کشاورز پیگیر عدم واردات برنج در فصل برداشت هستم، تصریح کرد: ولی بعد از فروش برنج توسط شالیکار و به‌منظور تنظیم بازار و جبران کسری برنج باید واردات انجام شود تا بتوان نیاز جامعه را برطرف کرد زیرا اکنون‌که قیمت برنج افزایش پیدا کرده ولی به جیب شالیکاران نمی‌رود.
گفتنی است هم‌اکنون «صدها نوع برنج» در جهان وجود دارد اما کمتر کسی در کشورمان هست که میل به مصرف حاصل برنج خوش عطر و طعم کشاورزان بومی و سختکوش این مرزوبوم را نداشته باشد. این در حالی است که بر اساس بخشنامه گمرک واردات برنج آزاد اعلام شده است.
واردات بالاخره ممنوع است یا نه ؟
بلافاصله بعد از این اظهارنظرهای دکتر نوبخت مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات با بیان اینکه واردات برنج کماکان ممنوع است، گفت: ابلاغیه این دفتر تنها متعلق به محموله‌های شرکت بازرگانی دولتی ایران بوده است. سعید عباسپور در گفتگو با مهر، با بیان اینکه واردات برنج کماکان ممنوع است، اظهار داشت: نامه‌نگاری دو روز گذشته دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت، تنها مربوط به محموله‌های شرکت بازرگانی دولتی ایران بوده و واردات برای سایر مجموعه‌ها کماکان ممنوع است.
مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: بخشی از برنج‌های وارداتی شرکت بازرگانی دولتی ایران که به منظور تامین ذخایر استراتژیک و تنظیم بازار کالاهای اساسی وارد شده‌است، در گمرکات معطل مانده بود که بر این اساس ستاد تنظیم بازار در مصوبه‌ای اعلام کرد که محموله‌های برنج این شرکت از گمرکات ترخیص شود، اما کماکان ممنوعیت واردات برنج به منظور حمایت از تولید داخلی ادامه دارد.
وی تصریح کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت حمایت از تولیدکنندگان داخلی را مدنظر قرار داده و در فصل برداشت برنج به بازار با افزایش عرضه مواجه است، به هیچ عنوان اجازه واردات برنج را نمی‌دهد و محموله‌های شرکت بازرگانی دولتی ایران نیز صرفاً به منظور تامین ذخایر استراتژیک و توزیع در بازار وارد خواهد شد.
عباسپور خاطرنشان کرد: تایید ثبت سفارش هرگونه واردات برنج بر عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است و تا اطلاع ثانوی، این وزارتخانه ثبت سفارش هیچ محموله برنج وارداتی را تایید نخواهد کرد. با وجود این که مسئولان اعلام می‌کنند در حال حاضر وارداتی در کار نیست و حتی کشاورزان نیز نباید از بابت واردات نگرانی داشته باشند اما به نظر می‌رسد نبض بازار برنج در دست دولت قرار ندارد بلکه در دست سازمان‌های غیررسمی است.
سود کلان در جیب دلالان
دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج در این خصوص معتقد است که سود آزادسازی واردات برنج در فصل برداشت تولید داخل به جیب واردکنندگان و دلالان می‌رود. همانطور که در سال گذشته بیش از سال ۹۶ واردات انجام شد و اضافه بر نیاز بازار بود.
به گفته جمیل علیزاده‌شایق، ادعای کسری برنج وارداتی و گران شدن یکباره تولید داخل از نیمه اردیبهشت‌ماه امسال یک شیطنت بود.
در سال۹۷ هم کسری برنج وجود نداشت و حتی با ۶۰۰هزارتن برنج وارداتی مازاد بر نیاز داخلی روبه‌رو شدیم.
به گفته شایق، نیاز سالانه به برنج وارداتی با توجه به ضریب امنیتی، حداکثر یک میلیون تن است اما در سال۹۶ یک میلیون و ۲۰۰ هزارتن و در سال۹۷ نزدیک یک میلیون و ۶۰۰ هزارتن برنج وارد کشور شد. دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج، برنج فعلی در بازار کشور را مربوط به پارسال دانست و اظهار کرد: هنوز برنج سال۹۸ در برخی مناطق کشت نشده، بنابراین کسی نمی‌تواند مدعی گران شدن برنج داخلی به دلیل افزایش هزینه‌های تولید باشد.
به اعتقاد وی واردات به منظور جبران کسری برنج مورد نیاز کشور باید انجام شود و مسئولان نظارت بر بازار هم باید نسبت به برخورد با بازی گران‌فروشان و دلالان در بازار برنج اقدام کنند. /روزنامه آفتاب یزد
