مقصر خاموشی پیدا شد:«مردم!»

صنعــت بــرق کشــور امروز در شرایطی قرار گرفته که صرفا به‌دنبــال حفظ شبکه و تجهیزات موجود در کشور است و فرصتی هم برای نوسازی و حرکت به سمت تنوع‌بخشی منابع تولید انرژی ندارد. اگرچه که مسئولان این حوزه به‌جای تغییر رویکرد خود و توجه به توسعه زیرساخت‌ها انگشت اتهامی خود را متوجه مصرف بیش از اندازه مردم به‌ویژه تولید‌کنندگان خانگی رمزارزها گرفته‌اند موضوعی که به‌نظر می‌رسد بیشتر جنبه فرار رو به جلو و پاک‌کردن صورت مساله را دارد.

انــرژی‌های تجدیدپذیر یکی از منابعی است که کشورهای دارای شرایط مناسب برای تولید آن استفاده می‌کنند. کشورهای اندکی هستند که مانند ایران از همه منابع بادی، خورشیدی، دریایی با موقعیت‌های مناسب و وسیع برخوردار باشد با این حال صنعت برق با وجود ادعای توسل به تکنولوژی داخلی هیچگاه به سمت استفاده از انرژی‌های پاک و نامحدود نرفته و محدودیت‌های تحریمی را بهانه این موضوع دانست! در قوانین هم مفاد زیادی هست که صنعت برق را موظف به فعالیت در این بخش کرده، اما همه آنها مسکوت مانده است. به‌عنوان نمونه و براساس ماده ۱۳۳ قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه مصوب سال ۸۹، به منظور تنوع در عرضه انرژی کشور، بهینه‌سازی تولید و افزایش راندمان نیروگاه‌ها، کاهش اتلاف و توسعه تولید همزمان برق و حرارت، شرکت توانیر و شرکت‌های وابسته و تابعه وزارت نیرو موظف شدند تا با استفاده از منابع حاصل از فروش نیروگاه‌های موجود یا در دست اجرا و سایر اموال و دارایی‌های شرکت‌های مذکور و با رعایت قانون نحوه اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) نسبت به پرداخت یارانه خرید برق از تولیدکنندگان برق پراکنده با مقیاس کوچک و ظرفیت‌های تولید برق مشترکان از عقد قراردادهای بلندمدت و همچنین تبدیل تا دوازده هزار مگاوات نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی اقدام کنند. همچنین به شرکت توانیر و شرکت‌های وابسته و تابعه وزارت نیرو اجازه داده شد نسبت به انعقاد قراردادهای بلندمدت خرید تضمینی برق تولیدی از منابع انرژی‌های نو و انرژی‌های پاک با اولویت خرید از بخش‌های خصوصی و تعاونی اقدام کنند. در ماده ۱۳۹ همین قانون نیز بیان شده که به منظور ایجاد زیرساخت‌های تولید تجهیزات نیروگاه‌های بادی و خورشیدی و توسعه کاربرد انرژی‌های پاک و افزایش سهم تولید این نوع انرژی‌ها در سبد تولید انرژی کشور، دولت مجاز است با حمایت از بخش‌های خصوصی و تعاونی از طریق وجوه اداره شده و یارانه سود تسهیلات، زمینه تولید تا پنج هزار مگاوات انرژی بادی و خورشیدی در طول برنامه متناسب با تحقق تولید را فراهم سازد. با این حال پس از گذشت بیش از یکدهه خبری از اجرای قانون و مفاد آن نیست.

یکی از مهمترین برنامه‌های دولت‌ها توسعه شبکه تولید برق کشور بوده که سال‌هاست نامشخص است و در این زمینه دولت‌ها نه تنها کاری نکرده‌اند بلکه منابع بودجه‌ای این بخش را هم صرف امورات دیگری کرده‌اند. هر سال در فصل گرما یادشان می‌افتد که مردم باید کم مصرف کنند! در این سال‌ها کدام یک از قوانین بهینه‌سازی لوازم برقی یا حتی ساختمان و شبکه توزیع انجام شده است؟ برنامه‌ها و قوانین صرفا برای هدر رفت کاغذ و چاپ کتاب مصرف می‌شود! با این حال اولین متهم کمبود برق مردم می‌شوند! مردم باید در شرایطی که اقتصاد در سراشیبی سقوط قرار دارد و کرونا و نبود واکسیناسیون امان مردم را بریده و بسیاری از مشاغل را از بین برده بی‌برقی را هم تحمل کنند. برق نباشد اینترنت هم نیست. اینترنت نباشد بخش عمده‌ای از فعالیت‌های بخش خصوصی و مردمی هم دچار زیان می‌شود.

یکی دیگر از معضلات برقی کشور هدررفت انرژی و خرابی شبکه توزیع برق است که به‌دلیل فرسوده بودن شبکه اتفاق می‌افتد. میزان این برق به اندازه‌ای است که می‌تواند یک شهر متوسط را از انرژی بی‌نیاز کند، اما به‌دلیل ناتوانی در تامین هزینه‌ها و به قول خودشان تحریم این شبکه همچنان زیربار فرسودگی کم خم می‌کند. از طرفی سال‌های سال است که مردم هزینه انرژی هسته‌ای را می‌پردازند در سال‌های اولیه گفته می‌شد قرار است برق هسته‌ای تولید شود که هم پایدارتر است و هم ارزان‌تر و هم نامحدود! حالا با گذشته چند دهه خبری از برق اتمی نیست که معاون سازمان انرژی اتمی گفت: به‌دلیل شرایط حاکم بر ارتباطات بین‌المللی کشور و مشکلات ناشی از انتقال ارز و تحریم‌های بانکی با مشکلاتی در زمینه تامین و انتقال ارز برای تامین برخی ملزومات واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر مواجه هستیم و چنانچه راهکاری برای حل آنها پیدا نشود، تولید برق این واحد در سال‌جاری با مشکلات جدی مواجه شده و متاسفانه بیم آن می‌رود که فعالیت آن متوقف شود. سخنگوی صنعت برق هم استخراج رمزارزها را مقصر مصرف دانسته که بخش عمده‌ آن در دست نهادهای بزرگ است که امیدوارند با بیت‌کوین تحریم‌ها را دور بزنند، اما این موضوع هم چندان تاثیری ندارد چراکه در کشورهای همسایه مانند ترکیه هم استخراج بیت‌کوین انجام می‌شود و آنها مشکل زیادی ندارند!

حمیدرضا صالحی، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته درباره وضعیت صنعت برق به «آرمان‌ملی» گفت: «پر واضح است که نمی‌توانیم اتفاقی که امروز افتاده و شاهد آن هستیم را به گردن مردم بیندازیم و بگوییم به‌دلیل مصرف اضافه مردم این اتفاق رخ داده است. چراکه این موضوع از سال‌های قبل هم به‌نوعی پیش‌بینی بود.» او ادامه داد: «یعنی زمانیکه نرخ سرمایه‌گذاری در صنعت برق پایین آمد همه دست‌اندرکاران صنعت برق این روزها را پیش‌بینی می‌کردند. سال‌های قبل هم این مشکل را داشتیم. طبق برنامه باید سالانه پنج هزار مگاوات برق وارد مدار می‌شد و این اتفاق نیفتاده است. امسال به‌دلیل اینکه تابستان زودتر خودش را در اردیبهشت و خرداد با گرم‌شدن چند درجه‌ای هوا نشان داد و همچنین کاهش بارش باران و ذخایر پشت سدها تولید برق با مشکل مواجه شد ولی همه اینها قابل پیش‌بینی بودند.» صالحی تصریح کرد: «در کنار این موضوع تعمیرات نیروگاه‌ها بوده که هرسال در زمستان انجام می‌شد ولی امسال به این فصل منتقل شده است و همه اینها کشور را در شرایط سختی قرار داد که با توجه به عدم سرمایه‌گذاری‌ها باعث شد تا امروز با کمبود هشت تا ۱۰ هزار مگاوات مواجه‌ شده‌ایم.»

دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ادامه داد: «اینکه آیا می‌توانستیم اقداماتی را انجام دهیم که به این نقطه نرسیم این موضوع به همه سیاست‌هایی که باید در زمان خودش گرفته می‌شدند و گرفته نشدند. با همین روند در آینده نزدیک در موضوع آب و گاز هم شاهد این اتفاقات خواهیم بود. همه اینها نشان می‌دهد که باید سیاست‌های حوزه انرژی را اصلاح کنیم چراکه صنعت انرژی می‌تواند موجب افزایش ثروت و رشد تولید ناخالص داخلی شود. نه اینکه امروز روال کشور به شکلی شود که همه درباره آن دچار نگرانی شوند.» او در پاسخ به این سوال که چرا قوانین در حوزه تولید برق تجدیدپذیر اجرا نشد؛ افزود: «چند سالی است که شاهد افت در تولید برق تجدیدپذیرها بوده‌ایم کل انرژی تجدیدپذیر کشور زیر یک درصد قدرت منصوبه کشور است یعنی اگر ۸۳ هزار مگاوات برق در نیروگاه‌ها تولید می‌شود زیر ۸۰۰ مگاوات برق تجدیدپذیر داریم و این برازنده کشور نیست و در برنامه ششم قرار بوده که سالی هزار مگاوات تجدیدپذیر وارد شبکه شود ولی این اتفاق نیفتاد.»  ایران کشوری پهناور با ۸۵ میلیون نفر جمعیت در بهترین نقطه ممکن جهان قرار گرفته و در ثروت طبیعی غرق شده ولی مردم آن باید در تابستان بی‌برقی و بی‌آبی و در زمستان بی‌گازی را تحمل کنند! چرا فکری برای بحران هرساله این کشور نمی‌شود؟ آیا قرار نیست مردم ایران هم روزهای آرام و بی‌تنش را ببینند؟ قطع مکرر و بی‌برنامه و طولانی باعث اختلال در زندگی و کسب‌وکار مردم شده و هزینه‌های زیادی را به آنها تحمیل کرده است؛‌ چه کسی می‌خواد این خسارت‌ها را جبران کند؟ چرا هر سال باید مردم این هزینه‌ها را بارها و بارها پرداخت کنند؟/آرمان ملی