زنان عشایر به مثابه فقرای شاغل

به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم،  بافت اجتماعی جامعه عشایری دارای نظم و نهادهای غیر رسمی و محلی بوده و متکی بر قدرت ریش سپیدی است و در نتیجه امکان تحرک اجتماعی زنان برای حضور در اجتماع در نظام محلی به صورت محدود وجود دارد.
ساختار مردسالار فرهنگ عشایر و پدرسالار خانواده و مدیریت مبتنی بر ریش سپیدی امکان مشارکت اجتماعی زنان را محدود و از طرفی مشارکت اقتصادی را در چارچوب خانواده تقویت کرده است. در حاشیه بودن زندگی عشایری موجب شده که آنها از بسیاری از مزایای نهادهای رسمی دور مانده و متاسّفانه همین امر نیز مشکلات زنان عشایر را پیجیده تر کرده است، مثلا هنوز خبر بدون شناسامه بودن خانواده هایی که در کوهها ساکنند ما را حیرت زده می کند. یک زن «خوب» در ساختار جامعه عشایری زنی است که در چارچوب خانواده بتواند همه مشقتها را تحمل کرده، خوب کار کند و خانواده را از هر لحاظ از عاطفی گرفته تا اقتصادی امنیت بخشد.
در بخش اقتصادی زنان در جامعه عشایری نقشی بسیار عمده بر دوش دارند، آنها مدیریت صنایع دستی، صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات دامی و جمع آوری گیاهان دارویی را بر عهده دارند.اما واقعیت این است که زنان هنرمند و غیرتمند عشایر با وجود این همه تلاش در جریان اصلی اقتصادی همراه نیستند. با وجود پیشرفت‌های فناوری کسب و کارهای عشایری همچنان به روش‌های سنتی پیش می رود. محصولات عشایری توسط دلالان به قیمت ارزان خریداری شده و با چندبرابر قیمت عرضه می شود.
در صنایع لبنی، آنها بسته بندی و عرضه محصولات متناسب با سبک زندگی را در نظر نگرفته و آموزش ندیده‌اند. آموزش‌های فنی و حرفه ای کسب و کار راهی به جامعه عشایری نداشته و زنان عشایر با وجود توانمندی در تولید، در عرضه بویژه بسته بندی، قیمت گذاری و فروش دچار ضعف هستند و سود اصلی زحمتکشان عشایر به جیب دلالان می رود و از این رو در این حوزه ها نیاز مبرم به آموزش دارند.
از طرفی صنایع و تولیدات دستی زنان عشایر یکی از نقاط قوت آنها برای پیوستن به جریان اقتصادی بوده و می تواند منبع و راه درآمدی مستقل برای آنان شود چراکه استقلال مالی یکی از مهمترین محورهای عدالت جنسیتی است. اما در حالی که این زنان تولیدات بسیار مرغوبی دارند، عرضه آن در جریان دلالی سود چندانی برای آنها و خانواده هایشان در پی ندارد. نکته مهم این است که پرداختن به کیفیت زندگی زنان عشایر، موجب ارتقای کیفیت کل خانواده می شود، لذا قبل از هرچیز باید با آگاهی بخشی بر موانع فرهنگی غلبه کرد و جامعه مردسالار را نسبت به اهمیت کیفیت زندگی مجاب نمود. اکوتوریسم پایدار و گردشگری سیار عشایری نیز یکی دیگر از ظرفیت هایی است که می تواند هم در جهت آموزش و هم در جهت رونق کسب و کارهای عشایری نقش آفرینی کند. آنچه مشخص است بهبرنامه ریزی و سیاست گذاری برای بهبود وضعیت کسب و کار زنان عشایر چندان اهمیت داده نشده و همین امر در دراز مدت موجب از میان رفتن زندگی عشایری و تمایل به یکجا نشینی شده است و این یعنی بخشی از جریان تولید غذا و در نتیجه امنیت غذایی تبدیل به مصرف کننده شده و تهدیدی برای امنیت غذایی کشور است.
بدیهی است که با توجه به سبک زندگی عشایری، برای ارتقای دانش کسب و کار؛ آموزش فناوری از برق خورشیدی گرفته تا کسب و کارهای آنلاین و اکوتوریسم پایدار از ضروریات است و باید با تکیه بر پتانسیل جوانان‌ تحصیل کرده عشایر برای آن ماموریت ویژه ای در نهادهای مسئول تعریف و برنامه ریزی و اجرا شود./آفتاب یزد